6-) İnsanın mahiyeti

İnsanın kendini tanıması ve mahiyetini bilmesi çok önemlidir. Zira hadis-i şerifte buyrulmuştur ki: “Kendini bilen, Rabbini bilir.”Bu sebeple kişi, kendi mahiyetini her vakit derinden derine tefekkür etmeli ve fıtratında âczden, fakrdan ve kusurdan başka hiçbir şey olmadığını nefsine dahi tasdik ettirmelidir. Üstadımız bu sebeple Risalelerinde birçok yerde insanın hakiki mahiyeti üzerinde durmuş ve âdeta insana kendisini tanıttırmıştır.
İşte firavunlaşarak Rabbine meydan okuyan ve kendisini Allah’tan müstağni gören insanın hakiki mahiyeti:
1- İnsan fıtraten gayet zayıftır. Hâlbuki her şey ona ilişir, onu müteessir ve müteellim eder.
2- Hem gayet âcizdir. Hâlbuki belaları ve düşmanları pek çoktur.
3- Hem gayet fakirdir. Hâlbuki ihtiyacâtı pek ziyadedir.
4- Hem tembel ve iktidarsızdır. Hâlbuki hayatın tekâlifi gayet ağırdır.
5- Hem insaniyet onu kâinatla alakadar etmiştir. Hâlbuki sevdiği, ünsiyet ettiği şeylerin zeval ve firakı, mütemadiyen onu incitiyor.
6- Hem akıl ona yüksek maksatlar ve baki meyveler gösteriyor. Hâlbuki eli kısa, ömrü kısa, iktidarı kısa ve sabrı kısadır.
Cümlelerin manası gayet açık olduğundan dolayı izaha gerek duymuyor ve her bir maddeyi sizlerin tefekkür âlemine havale ediyoruz.